Leren van elkaar, hoe doe je dat efficiënt? Op Het Hooghuis bezoeken leraren elkaars lessen. Een kijkwijzer komt daarbij goed van pas, vertellen leraren Monique Hendriks en Liene Selten.
Wat is collegiale consultatie?
Collegiale consultatie houdt in dat een collega jouw les bezoekt en naderhand de leervragen bespreekt die jij van tevoren hebt opgesteld. Dit past in een formatieve cultuur, waarin leraren samen kijken wat er goed gaat en waar ze beter kunnen worden. Maar hoe zet je het op en waarom is een kijkwijzer handig? Wat zijn do’s en don’ts? Docent Monique (Hooghuis ZuidWest) heeft al ervaring met collegiale consultatie; docent Liene (Hooghuis Heesch) gaat er dit schooljaar mee aan de slag. Hieronder hun ideeën.
Wat levert het op?
Collegiale consultatie betekent ‘adviserende intercollegiale begeleiding’. Het doel is je manier van handelen bij te stellen op basis van reflectie. Je kiest een collega binnen je eigen sectie en plant een lesbezoek, inclusief een voorbereidend en afsluitend gesprek (3 uur). Hiermee krijg je inzicht in hoe je lesgeeft of wilt lesgeven en handvatten om jezelf te verbeteren.
Liene: “Ik ben benieuwd wat collega’s vinden van de keuzes die ik maak in mijn les. Iedere docent heeft gewoontes, ik ook, en lesbezoek helpt me om me daarvan bewust te worden. Ik hoop dat ik gespiegeld word in mijn gedrag.”
Hoe pak je het aan?
Een gefaseerde invoering is verstandig, eerst op vrijwillige basis.
Monique (ZuidWest): “Wij hebben het in drie rondes ingevoerd. Voor de eerste ronde hebben we externe trainers ingeschakeld en kwamen observanten van het Maerlant College helpen. Dit jaar observeren we elkaar: de drempel is lager, iedereen weet hoe het werkt. Dan volgt nog een verplichte ronde voor collega’s die nog niet hebben deelgenomen.”
Liene (Heesch): “Wij laten leraren zelf kiezen met wie ze de consultatie doen. Om de drempel laag te houden, beginnen we facultatief. Volgend jaar wordt het verplicht. Later kunnen leraren ook collega’s buiten hun sectie vragen.”
Hoe geef je feedback?
Het Hooghuis Heesch ontwikkelde een kijkwijzer voor het lesbezoek. Per onderdeel (contact met leerlingen, werkklimaat, structuur, algemeen didactisch repertoire, stellingen over de leervragen) kruis je aan in welke mate je het gedrag waarneemt.
Liene: “Je begint met positieve feedback. ‘Je doet het fout’ is nooit de insteek! Dit gaat over gelijkwaardigheid en vertrouwen. Het is een gesprek over onderwijs en daar moet de feedback over gaan.”
Monique: “Als ontvanger van feedback moet je je durven openstellen voor de collega die jouw les bijwoont. Blijf jezelf. Ga niet ineens lesgeven ‘volgens het boekje’ als je dat anders ook niet doet.”
Waarom is het nuttig?
Met collegiale consultaties maak je structureel tijd om op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen denkbeelden uit te wisselen.
Liene: “Een lesbezoek moet een leermoment zijn. Ik wil bijvoorbeeld goede feedback en feedforward aan leerlingen geven. Ik hoop dat de collega die mijn les bijwoont, mij daarop feedback geeft. Misschien zijn er tips of trucs waaraan ik niet heb gedacht.”
Monique: “Ik gaf altijd les in een busopstelling waardoor ik veel tijd kwijt was aan uitleg geven. Nu zitten de leerlingen in groepjes van vijf of zes bij elkaar. Ze kunnen elkaar helpen en uitleggen kost minder tijd. Dat geeft rust.”
Wat zijn de randvoorwaarden?
Een veilig schoolklimaat is een absolute vereiste, net als een open en eerlijke communicatie tussen collega’s. Daarnaast hebben docenten tijd en ruimte nodig voor voorbereiding, lesbezoek en nabespreking. De schoolleiding moet dat faciliteren.
Monique: “Wij krijgen van het MT de tijd en de ruimte om collegiale consultaties in te plannen. Als ik zelf les heb, wordt er bijvoorbeeld een invaller geregeld.”
Liene: “Onze teamleider vraagt tijdens functionerings- of voortgangsgesprekken alleen wat de collegiale consultaties hebben opgeleverd; je wordt niet op de verbeterpunten beoordeeld. Dat hoort bij dat veilige schoolklimaat.”
Zelf aan de slag?
Lees de kijkwijzer en de toelichting.
Fotobijschrift: Leraren Monique en Liene
