Differentiëren met formatief toetsen

Soms kunnen het kleine aanpassingen zijn waarmee je een begin kunt maken met differentiëren in de klas. Scholen zijn aan de slag gegaan met diverse manieren om te differentiëren. Een ervan is formatief toetsen.

Differentiëren door formatief te toetsen; wat is het?

Formatief toetsen heeft als doel de docent en leerlingen te informeren over de mate waarin de leerstof beheerst wordt. Op basis van de resultaten op deze toetsen kan worden besloten om het onderwijs aan de groep of de individuele leerling aan te passen. Er is alleen sprake van formatieve toetsing wanneer de resultaten worden gebruikt voor het geven van feedback en/of het aanpassen van de instructie. Formatief toetsen als differentiatie mogelijkheid in de klas is voor elk niveau geschikt.

Willem-Jan, afdelingsleider van het Driestarcollege licht toe: “Een korte formatieve toets stelt mij in staat om zowel te diffentiëren in instructie als in het differentiëren naar (minimum)doel. Leerlingen die meer en/of andere instructiebehoefte hebben, worden geselecteerd en krijgen extra uitleg en oefening. Daarbij wordt het minimale lesdoel vooraf duidelijk gesteld.”

Differentiëren door formatief te toetsen; hoe doe je dat?

Voorbeeld voor Frans

  1. Maak eerst het lesdoel helder voor de leerlingen. Bijvoorbeeld: aan het einde van de lessen kunnen we allemaal zinnen omzetten vanuit de présent naar de passé composé.
  2. Om inzicht te krijgen welke leerlingen dit zonder moeite al beheersen en welke leerlingen (verlengde) instructie nodig hebben, deel je aan het begin aan iedere leerling een klein memobriefje uit. Vooraf bedenk je 2 zinnen die de ‘inhoud en het doel van de lessen dekken’ en je vraagt de leerlingen om deze korte opdracht te doen/maken.
  3. Bij inname plak je de memobriefjes met de juiste antwoorden op het linkerbord en de memobriefjes met de onjuiste antwoorden op het rechterbord (of muur).
  4. Vervolgens deel je de groep in tweeën. Met de groep die het onjuiste antwoord gaf, ga je hun antwoorden analyseren (wat is er goed aan en wat moet er aan verbeterd worden om tot het goede antwoord te komen). De andere groep gaat direct aan het werk met verwerkingstof of verrijkingsstof. In het geval van Frans met bijvoorbeeld de Mini en Maxi opdrachten van de methode Franconville.
  5. Aan het einde van de les ga je met de eerste groep het lesdoel evalueren (evt. met behulp van een kort formatief toetsje).

Hoe reageren de leerlingen hierop?

“De groep die extra instructie krijgt is een groep die de relevantie van deze instructie heel duidelijk ziet naar aanleiding van de formatieve toets. De betrokkenheid van deze groep is groot! De andere groep werkt zelfstandig aan de extra stof. Vooral de leerlingen zien het als een beloning dat ze zelfstandig mogen werken en dat is terug te zien in hun werkhouding.”

Wat levert het op?

  • Voor de leerling: Leerlingen zijn enthousiast en je hoort en merkt bij de leerlingen dat ze het prettig vinden om het leren beter zichtbaar te maken. Ze weten duidelijk het doel, ze zien waar ze staan en waar ze naar toe moeten en als dan aan het einde van de les blijkt dat ze dat doel bereikt hebben dan is dat een succeservaring voor de leerling.
  • Voor de docent: “Het geeft energie, vooral ook omdat je de leerlingen ziet werken, maar bovenal vooruit ziet gaan. Het maakt leren én de vooruitgang die leerlingen boeken veel beter zichtbaar. Ook dwingt het mij meer om concreter na te denken over mijn lesdoelen. Wat wil ik bereiken met mijn leerlingen? Daarnaast moet je nadenken over (de wijze van) het aanbod van de extra stof/ verrijkingsstof.”

Tips

  • Formuleer heel “smart” je lesdoel.
  • Neem de tijd om ook de goede elementen in de foute antwoorden te benoemen.
  • Leerlingen bonuspunten toekennen voor extra gemaakte stof. Bijvoorbeeld 5 bonuspunten voor een Mini opdracht (eenvoudigere leestekst) of 10 bonuspunten voor een Maxi opdracht (moeilijkere leestekst en opdrachten). Bij een X-aantal bonuspunten een beloning in het vooruitzicht stellen (vb. een sticker (!), een eigen lesinvulling voor het vak in de mediatheek enz).
  • Bij de moderne vreemde talen is daarnaast goed mogelijk om eenvoudig verrijkingsmateriaal aan te bieden. Bijvoorbeeld: spreekopdrachten laten oefenen en dan laten opnemen op hun voicerecorder van hun telefoon.

Op zoek naar meer voorbeelden?

Deze website maakt gebruik van cookies om je een zo goed mogelijke gebruikerservaring te geven. Ga hiermee akkoord door op accepteren te klikken.

Cookie Instellingen

Hieronder kun je kiezen welke cookies je wel of niet wilt toestaan op deze site. Klik op "Opslaan" om je instellingen op te slaan.

FunctioneelNoodzakelijke cookies: om naar behoren te kunnen surfen door de sites, maken we soms gebruik van cookies. Je pc onthoudt de indeling die je zelf gemaakt hebt of de screenname die je hebt opgegeven om een reactie te plaatsen. Voor deze cookies hoeven we geen toestemming te vragen.

AnalyticsRuimte voor Leren maakt gebruik van een systeem (Google Analytics) om te analyseren welke pagina’s het best worden bezocht, via welke browser mensen surfen (Internet Explorer, Chrome, Firefox, Safari, etc), via welke kanalen je onze website vindt etcetera. Op basis daarvan kunnen we de site en de prestaties verbeteren. Deze gegevens gebruiken we niet om te weten wie je bent, maar alleen om je bezoek aan onze site te analyseren.

Externe cookiesWij maken gebruik van inhoud van andere websites. Deze websites van derden plaatsen hun eigen cookies. Deze blokkeren we totdat je daar toestemming voor hebt gegeven. Op Ruimte voor Leren zijn dat Youtube en Vimeo, beide gebruiken cookies om te personaliseren.