Hoe organiseer je vakoverstijgend leren? Op UniC werken alle leerlingen vanaf de vierde klas aan challenges: dit zijn echte opdrachten met echte opdrachtgevers.
Challenges
Een challenge is een vakoverstijgende opdracht, die aansluit bij het profiel van de leerling en gekoppeld is aan een maatschappelijk thema. Gedurende acht weken gaan leerlingen in groepjes aan de slag met een zelf gekozen onderwerp. Ook de vorm waarin ze dit doen kiezen ze zelf. Per week zijn er twee lesuren ingeroosterd om aan de opdrachten te werken. Op UniC werken alle bovenbouwleerlingen aan drie verschillende challenges per jaar.
Kaders meegeven
De thema’s van de challenges worden bepaald door de leraren uit de vakgroep. Het afgelopen jaar werkten leerlingen bijvoorbeeld al aan de thema’s wonen, anders, solidariteit en duurzaamheid. Binnen het thema kiezen de leerlingen zelf een onderwerp, maar ze krijgen wel kaders mee. Vooral in het begin hebben ze die echt nodig, vertelt docent Hanneke de Graaff. “Je moet ze een klein beetje sturen, anders worden ze besluiteloos.”
Steeds meer vrijheid
Daarom zijn de opdrachten in de vierde klas nog redelijk scherp omschreven. De opdracht voor de challenge duurzaamheid luidde bijvoorbeeld: bedenk een innovatief idee om de waterspiegelstijging tegen te gaan. In de vijfde en zesde klassen krijgen leerlingen steeds meer vrijheid om de opdracht zelf in te vullen.
Gemotiveerd
Hoe kiezen de leerlingen een onderwerp? Hanneke: “We vragen ze na te denken over waar ze goed in zijn en wat ze bezighoudt en op basis daarvan iets te kiezen. Hierdoor krijgen ze ruimte voor het ontwikkelen van hun talenten én zijn ze echt gemotiveerd tijdens het maken van de opdracht.”
Politiebureau van de toekomst
Een belangrijke vaardigheid die in de challenge wordt toegepast is samenwerken. Leerlingen maken zelf groepjes van twee tot vijf personen. Ze moeten dus op zoek naar leerlingen die de interesse in hun onderwerp delen. Voor de challenge duurzaamheid kwamen de groepjes uit op onderwerpen als “duurzame mode”, “duurzame kantine op Unic”, “duurzame uitgaansgelegenheid” en “het politiebureau van de toekomst.”
Verlegen
In veel challenges werken leerlingen samen met een externe partij. In de examenklassen is dit zelfs een vereiste. Hanneke merkt dat leerlingen hierdoor hun sociale vaardigheden verbeteren: “Van sommige leerlingen die vroeger erg verlegen waren, hoorde ik dat ze dankzij de challenges meer op mensen durven af te stappen.” Ook bevordert het contact met externe partijen de motivatie van de leerlingen. Ze maken opdrachten voor echte opdrachtgevers: een adviesrapport, een onderzoek of een product voor een bestaand bedrijf dat hier écht iets aan heeft. Een concreet doel en echte feedback dus.
Doggybags tegen voedselverspilling
Zo bedachten leerlingen voor de challenge ‘duurzaamheid’ een plan voor een supermarkt om de gekoelde producten die de klanten bij de kassa achterlaten, weer op tijd in de koeling te leggen. Hun oplossing wordt nu zelfs toegepast in één van de winkels. Voor restaurant De Markt in Utrecht onderzochten leerlingen doggybags als middel om voedselverspilling aan te pakken. Bekijk het adviesplan dat ze voor het restaurant schreven. Andere leerlingen werkten samen met Politie Rotterdam, Gemeente Utrecht en Rijkswaterstaat. U in de Wijk (wijktelevisie) bracht de challenges duurzaamheid en solidariteit in beeld.
Vaardigheden toepassen
Naast de (vakoverstijgende) kennis die leerlingen tijdens de challenges opdoen, trainen ze verschillende vaardigheden. Ze werken samen met groepsgenoten en externe opdrachtgevers, maar leren door zelfstandig onderzoek te doen ook kritisch te kijken naar waar hun informatie vandaan komt. Ze leren te reflecteren op hun werk en binnen hun groepje feedback te geven en te ontvangen. Doordat ze vrijwel zelfstandig aan de slag gaan en zelf mogen bepalen hoe de opdracht eruit ziet, kunnen ze bovendien hun creativiteit en probleemoplossend vermogen verder ontwikkelen.
Rol van de docent
Voor leerlingen is het eerste contact leggen met een externe partij vaak nog een te grote stap. Dit doet de docent, of ze doen het samen. Het is belangrijk om hier op tijd mee te beginnen, want het kost veel tijd. Maar voor Hanneke is die moeite vanzelfsprekend. “De docent heeft als taak om de wereld voor de leerlingen te openen. Daarom brengen wij die contacten naar de leerlingen toe.”
Tips
Zelf een challenge opzetten voor je leerlingen? Maak gebruik van Hanneke’s tips:
- Begin niet zomaar, maar ga op zoek naar een werkwijze die past bij je school.
- Begin op tijd met het benaderen van externe partijen (dit kan soms wel een half jaar duren!).
- Betrek ouders vanaf het begin en schakel hen in waar nodig.
- Houd je contacten warm, ook als er niet direct een samenwerking opstart.
De toekomst
In de toekomst wil de school steeds meer gaan werken zoals bij de challenges. Bijvoorbeeld door ook andere vakken zoals de talenvakken en wiskunde meer in de opdrachten te integreren. Ook is Unic bezig met de ontwikkeling van de challenge game waarbij er meer spelelementen verwerkt zijn die bijvoorbeeld competitie bevorderen. Bekijk de voorlopige opzet.
