Op het Corlaer College zet een groep leerlingen zich een jaar lang in voor een maatschappelijk project waarin ze meerdere vaardigheden kunnen ontwikkelen in de echte wereld. De school legt hiervoor het eigenaarschap geheel bij de leerling zelf.
Maatschappelijk doel
Elk jaar starten zes teams van zo’n tien tot vijftien leerlingen uit klassen van het vmbo, havo en vwo van het Corlaer College met een expeditie om samen aan een maatschappelijk doel te werken. Een jaar lang gaan de teams aan de slag met het vinden van een mooi doel, het presenteren van hun ideeën, het werven van fondsen en het plannen en organiseren van activiteiten die het goede doel ondersteunen. Het doel, wat ze zelf mogen uitkiezen, is altijd een stichting met maatschappelijke betekenis in Nederland of daarbuiten.
Eigenaar van het proces
Conrector Ronald Schaefer: “Wij zijn in 2009 met de expedities gestart omdat wij ons onderwijs op een andere manier wilden gaan organiseren zodat leerlingen meer eigenaar worden van het proces. Vanuit uit onze visie: leerlingen uitdagen om het beste uit zichzelf te halen en hun talenten zo goed mogelijk ontwikkelen, was dit een natuurlijk gevolg.”
Vaardigheden
Naast het stimuleren van maatschappelijke betrokkenheid komen alle 21e eeuwse vaardigheden tijdens het proces aan bod. Ronald: “Ons doel als school is niet zoveel mogelijk geld ophalen, maar het trainen van alle vaardigheden die bij het werven van fondsen komen kijken. Alle elementen die je in het onderwijs terug wilt zien, zoals kennis verwerven, samenwerken, talentontwikkeling, keuzevrijheid en experimenteren, zitten in onze expedities.”
Supergemotiveerd
Deelname aan de expedities is voor leerlingen vrijwillig en de uren daarvoor vinden buiten het rooster om. Dit vraagt best wat van leerlingen én van leraren. Ronald: “Doordat het om een ‘echte opdracht’ gaat, zijn leerlingen supergemotiveerd om ook buiten de reguliere schooltijden zich in te zetten voor hun expeditie.” Wel wordt er ‘vakoverstijgend gewerkt’. Er moet bijvoorbeeld een financieel plan komen, waarbij kennis van economie handig is en er moet promotiemateriaal worden ontwikkeld, waar je competenties van Nederlands en vormgeven voor kunt gebruiken.
Slagingskans
Docent Friso Doornhof regelt alles rondom de expedities. Hij coacht niet alleen een groep, maar stuurt ook de overige leraren aan in hun rol als expeditiecoach. Friso: “Als je als school hiermee aan de slag wilt gaan, is het belangrijk dat je steun van de schoolleiding krijgt. Sommige activiteiten vallen namelijk binnen de reguliere lessen. Ook valt of staat het project met of je voldoende enthousiaste collega’s hebt, die willen gaan coachen. Zij bepalen voor een deel welke kwaliteiten leerlingen kunnen gaan ontwikkelen tijdens dit traject.”
Solliciteren
Je kunt niet zomaar deelnemen aan een expeditie, leerlingen moeten hiervoor solliciteren. Door het schrijven van een sollicitatiebrief wordt al vanaf de eerste stap aandacht besteed aan het ontwikkelen van bepaalde vaardigheden. Gelukkig weerhoudt dit de leerlingen niet om zich aan te melden. Friso: “Onze leerlingen staan in de rij om mee te mogen doen!”
Verschillende niveaus
Doordat de groepen bestaan uit scholieren van verschillende niveaus leren ze bewust en onbewust veel van elkaar. “Het is mooi om te zien dat een vmbo-leerling bijvoorbeeld leert van een havist, en een leerling vwo op zijn beurt weer net zo goed van hun beiden. Waar een vmbo-leerling vaak geneigd is gelijk tot actie over te gaan, wordt hij geremd door atheneum/havo-scholieren die eerst een plan van aanpak willen maken.”
Positieve effecten
De leerlingen die deelnemen aan de expedities zijn allemaal zeer gemotiveerd en betrokken, daardoor is de leeropbrengst groot. Friso: “Op vrijdag zitten we het zevende en achtste uur bij elkaar. Niet zelden loopt dit uit tot na vijven.” Een projectplan schrijven, een actie bedenken, voorbereiden en uitwerken… hier gaat allemaal veel tijd in zitten en door het gewoon te doen train je stiekem veel vaardigheden. “Wij hebben vier jaar geleden een extern bureau onderzoek laten doen wat de effecten op het leren en op de maatschappelijke betrokkenheid zijn en die uitkomsten waren zeer positief.”
De echte wereld
Het succes van de expedities zit volgens Ronald in de ruime hoeveelheid aan keuzevrijheid, de goede aansluiting bij de belevingswereld van leerlingen en het leren binnen de ‘echte context’. Ronald: “Onze leerlingen krijgen veel vrijheid om met hun maatschappelijk doel aan de slag te gaan. Waarbij ze prestaties neerzetten of dingen meemaken die ze nooit meer zullen vergeten.” Zo is er een groep naar Afrika geweest om te zien hoe ex-kindsoldaten daar worden opgevangen.
Communicatie
Vmbo-leerling Rian Jonker, die vorig jaar deelgenomen heeft aan de expeditie, beaamt dit. Rian: “Wij hebben met ons groepje gekozen voor de stichting Bake for life die zich in Oeganda en Kenia inzet voor gehandicapten, wezen, kindsoldaten en alleenstaande moeders. Zij worden opgeleid tot bakker waardoor ze in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien.” Rian heeft veel geleerd van haar deelname aan de expeditie, zoals samenwerken en communiceren. “Ik pak nu veel makkelijker de telefoon.” Ook ziet ze meer het belang in van eerst een goed plan van aanpak maken.
Hoe pakken we het aan?
Rian: “Aan het begin van de expeditie ging er nog wel eens iets mis omdat we niet goed hadden overlegd of laat tot actie overgingen. Daar hebben we toen veel van geleerd. Doordat je zoveel zelf in de praktijk moet doen, is het een goede leerschool. De eerste keer dat we bijvoorbeeld geld moesten gaan tellen na een kantineverkoop keken we elkaar aan van: hoe gaan we dit aanpakken? Maar omdat we elkaar goed aanvulden, was er altijd wel iemand met een idee, dat we vervolgens samen gingen uitvoeren.”
Raamwerk
Op dit moment is het te kostbaar en zijn er niet voldoende leraren beschikbaar om deelname aan een expeditie voor alle leerlingen op het Corlaer College mogelijk te maken. Ronald: “Het vraagt van een docent een andere kijk op leren.” Toch hoopt Ronald uiteindelijk dat het ‘raamwerk van de expeditie’ als leidraad gaat gelden voor het hele onderwijs. De expedities en de bijbehorende reis naar het buitenland is maar een vorm van projectmatig werken, maar de werkwijze kan ook op veel kleinere schaal en in lokale projecten worden uitgevoerd. “Samen een doel bepalen, zelf beslissen hoe je dit gaat bereiken en vervolgens de uitkomsten delen met anderen, dat is als je het mij vraagt een leerschool voor het leven.”