Om leerlingen meer inzicht in hun eigen leerproces te geven en formatieve evaluatie te implementeren in de school is de Gomarus Scholengemeenschap een professionele leergemeenschap (PLG) gestart.
Traditioneel
De Gomarus Scholengemeenschap is een vrij traditionele school. Op de school wordt merendeels frontaal lesgegeven en vooral getoetst door middel van so’s en repetities. Enkele individuele leraren zijn bezig met formatieve evaluatie. Docent Aart Verrips wilde erachter komen welke stappen er binnen de school gezet moeten worden om formatieve evaluatie in de hele school te kunnen implementeren. Daarom heeft hij een professionele leergemeenschap (PLG) opgericht.
Wat is een PLG?
Aan de eerste PLG op Gomarus namen twaalf enthousiaste leraren deel. Ze kwamen regelmatig bij elkaar om op een gestructureerde manier kennis en ervaring te delen rondom het thema formatieve evaluatie. De groep testte ideeën, ontwikkelde producten en organiseerde regelmatig feedbackbijeenkomsten.
Formatieve evaluatie
De groep is in totaal vijf keer bij elkaar gekomen. Tijdens de startbijeenkomst is bepaald wat het gezamenlijke thema en doel is, wat de leden verstaan onder formatieve evaluatie en wat ze er misschien al aan doen op school. Aart: “Voor ons wil formatieve evaluatie zeggen dat zowel de leerling als docent inzicht krijgt waar de leerling staat in het leerproces. Waar wij naar toe willen, is dat toetsmomenten, leermomenten worden. Naast klassieke toetsvarianten willen we ook openstaan voor andere manieren van evaluatie.”
Toetsrevolutie
De leden uit de werkgroep hebben allemaal het boek Toetsrevolutie gelezen, waarna ze voorbeelden zijn gaan uitproberen. Zo heeft iemand een leerdoelenschema gemaakt en is een ander met 5 minuten formatief aan de slag gegaan.
Praktijkvoorbeelden
Aart: “Het grote voordeel van een PLG is dat je het echt samen doet en van elkaar leert. Zo hebben de leraren alles wat ze hebben uitgeprobeerd in hun lessen opgenomen op video. Ook hebben ze een gezamenlijke map aangemaakt waarin ze alle praktijkvoorbeelden en literatuur opslaan en delen. Zo motiveer en enthousiasmeer je elkaar. Als je collega’s met goede praktijkvoorbeelden komen, word je zelf ook aangestoken om meer te gaan doen in je lessen.”
Scholenbezoek
De werkgroep bracht ook een bezoek aan een aantal scholen die verder zijn op het gebied van formatieve evaluatie. “We hebben allemaal een aantal lessen bezocht en gesprekken gevoerd met leraren.” Op het Calvijn College in Krabbendijke heeft de docent wiskunde bijvoorbeeld een leerdoelenschema gemaakt, zodat leerlingen inzicht krijgen in wat ze moeten kennen en kunnen.
Extra zetje
Docent natuurkunde Arie van Soolingen is een van de leraren die aan de eerste PLG heeft deelgenomen. Arie: “Formatieve evaluatie gaat verder dan alleen diagnostisch toetsen. Ik probeer mijn leerlingen het gehele leerproces voor te houden: op welke manier ga jij ervoor zorgen dat je de stof gaat beheersen? Ook voor mijn deelname aan de PLG was ik hier al mee bezig, maar dit heeft net dat extra zetje gegeven om bijvoorbeeld vaker formatief te gaan toetsen.”
Wat zijn de reacties van de leerlingen?
De leerlingen van Arie zijn allemaal erg enthousiast over zijn nieuwe manier van lesgeven. Ze werken in groepjes en zijn binnen de kaders vrij om hun eigen leerproces vorm te geven. Zo heeft een leerling in het kader van formatief toetsen zelf een repetitie gemaakt en een andere leerling heeft een poster ontworpen. Daarnaast zijn er ook leerlingen die het prettig vinden om zelfstandig door de stof in het boek te gaan, vervolgens een toets te maken en die zelf na te kijken. De meesten geven aan dat als ze iets niet weten, dit eerst aan iemand uit hun groepje vragen die goed is in natuurkunde.”
Implementeren binnen de school
Aart: “Al deze ervaringen deelden we met elkaar in de PLG en tijdens de laatste bijeenkomst bespraken we hoe we dit kunnen borgen en implementeren.” Besloten is om een nieuwe PLG te starten, die verder gaat waar de vorige is gestopt, met andere leraren. 
Daarnaast is formatieve evaluatie in het toetsbeleid van de school opgenomen, waardoor er meer ruimte is om minder cijfers te geven of op een andere manier te toetsen.
Verschuiving
Aart: “Het begint ermee dat elke individuele docent nadenkt over formatieve evaluatie. Als steeds meer collega’s hiermee gaan oefenen en van elkaar leren, komt er vanzelf een verschuiving. Ook leraren die redelijk traditioneel zijn, gaan hier dan de meerwaarde van inzien.”
Meer lezen
- Gespreksvorm: naar bewust formatief werken
- Werken in een professionele leergemeenschap
- Formatief: “Als je iets niet snapt, kun je het niet overslaan”
Wil je een verandering in je school doorontwikkelen? Bekijk dan deze tips uit de routekaart veranderaanpak of bekijk alle fases uit het veranderproces.
