Om te kijken of jouw onderwijsvernieuwing tot het beoogde resultaat leidt, is het noodzakelijk om te evalueren. Maar hoe pak je dit aan? Het Anna Lyceum geeft tips voor een gedegen evaluatie.
Timing
Het Anna Lyceum heeft enkele jaren geleden een nieuw onderwijsconcept ingevoerd, waarbij leerlingen veel ruimte hebben om te kiezen voor verrijking en verdieping (V-lessen), ondersteuning (R-lessen) en talentprogramma’s. De school koos ervoor dit concept niet te snel na invoering te evalueren. Kwaliteitsmedewerker Ilonka van der Knaap: “We wilden voorkomen dat in de evaluatie vooral de kinderziektes naar boven zouden komen. Een vernieuwing moet ook de kans krijgen om zich te ontwikkelen.” Zo kom je tot een cyclus van implementeren, evalueren en verbeteren.
Wat wil je weten?
Om concrete vervolgstappen te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om helder te hebben wat je precies wilt weten. Voor het Anna Lyceum was het doel van de evaluatie tweeledig. “We wilden onderzoeken of we de lessen ook echt invullen zoals we bedacht hadden en of we met die invulling ook de beoogde resultaten bereikten,” zegt Ilonka. “De cijfers van de leerlingen zijn voldoende en de inspectie-indicatoren worden gehaald, maar we denken dat het beter kan. Waar liggen onze verbeterpunten? Wat doen de leerlingen in de keuzelessen en wat kunnen we doen om de keuzelessen nog effectiever te maken?”
Gebruikmaken van netwerk
Het Anna Lyceum maakt deel uit van een samenwerkingsverband tussen vijf scholen (5=1, red.) waarbij zelfevaluaties al langer worden ingezet. Hierbij worden leraren geschoold om zelf onderzoek te doen. De onderzoeksvragen en enquêtes heeft de school zelf ontwikkeld, met feedback van het 5=1-netwerk. Om de effectiviteit van de keuzelessen te meten is uitgegaan van verschillende standaarden en indicatoren: concrete aspecten die aanwezig moeten zijn in elke les, waarbij onderscheid is gemaakt tussen het handelen van de docent, het handelen van de leerling en inspectie-indicatoren. Deze vormden de basis voor de interview- en enquêtevragen.
Betrokkenheid
Naast het verbeteren van het onderwijsconcept merkt Ilonka dat de evaluatie de betrokkenheid bij het verbeteren van het onderwijs van het hele team stimuleert. “De prioriteiten voor de verbetering van het onderwijs worden door het team vastgesteld. Dat zorgt voor draagvlak.” Naar aanleiding van de evaluatie worden werkgroepen geformeerd die de verbeterpunten gaan uitwerken; leraren kiezen zelf of ze hierbij aanhaken.
Extra verrijkingsmogelijkheden
Een van de uitkomsten van de evaluatie was dat onderwijs op maat duidelijk terugkomt in het onderwijsconcept van het Anna Lyceum. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld kiezen aan welke vakken zij willen werken en ze kunnen talentprogramma’s volgen. Binnen de V- en R-lessen zelf zouden leraren echter meer keuze kunnen aanbieden, bijvoorbeeld door leerlingen extra oefenmogelijkheden of juist verrijkingsmogelijkheden te geven.
Behoefte van leerlingen
Tegelijkertijd ziet Ilonka dat leerlingen vooral kiezen voor ondersteuning wanneer ze moeite hebben met een vak en minder vaak om te excelleren. “Ze willen best verdiepen of verrijken, maar niet als dit leidt tot extra opdrachten. Excelleren doen ze vooral in de talentprogramma’s, de leerlingen die zich daarvoor opgeven zijn daar heel enthousiast over.” De behoefte van leerlingen staat dan ook centraal bij het formuleren van ontwikkelpunten.
Bijsturen
Wat betekent deze uitkomst voor de invulling van de keuzelessen? Ilonka: “We gaan niet krampachtig vasthouden aan hoe we het destijds bedacht hadden. We stellen onszelf de vraag: Hoe kunnen we de effectiviteit van onze keuzelessen verbeteren en willen we twee verschillende keuzelessen blijven aanbieden? Aan welke randvoorwaarden moeten de lessen voldoen? En vooral: hoe kunnen we het eigenaarschap van leerlingen binnen dit concept stimuleren? In dit proces worden de leerlingen natuurlijk betrokken.”
