Na een jaar lesgeven zonder cijfers besloot Anke Swanenberg, docent Nederlands aan het Liemers College, toch weer met cijfers te gaan werken. “Het gaat om het leerproces van de leerling. Daar hoort een mooie balans tussen formatief en summatief ook bij.”
Klein beginnen
Anke startte vorig jaar bij Nederlands met lesgeven zonder cijfers. Dit begon klein, met één opdracht bij één klas. Ze experimenteerde en paste op basis van eigen bevindingen en feedback van leerlingen de werkwijze aan.
Schrijfopdracht in 5 stappen
Anke heeft haar leerlingen een schrijfopdracht van 250 woorden laten maken met als thema ‘introduceer jezelf’. De opdracht bestaat uit 5 stappen:
- Leerlingen bedenken criteria voor de tekst
- Leerlingen schrijven een tekst
- Leerlingen ontvangen een beoordeling in de vorm van ‘in ontwikkeling, in orde of uitstekend’, met daarbij feedback per criteria
- Leerlingen verbeteren hun eigen tekst
- Leerlingen noteren schrijftips voor de toekomst
Inzicht leerlingen
Door deze formatieve werkwijze merkte Anke dat leerlingen meer inzicht hebben in waar ze mee bezig zijn en hoe ze beter kunnen worden in een vaardigheid of het onderwerp. “Omdat ze vooraf meedenken over de criteria, snappen zij beter waar de te behalen doelen aan moeten voldoen. Ze vinden het cijferloos systeem over het algemeen fijner. Vooral de manier van feedback geven, vinden ze prettig: ze weten wat ze moeten doen om zichzelf te verbeteren.”
Een systeem in een systeem
Waarom dan toch weer met cijfers werken? Anke: “We werkten alleen bij Nederlands op deze manier. Ons experiment was een systeem in een systeem, dat zorgde voor ruis.” Leerlingen kwamen voor keuzes te staan: een summatieve toets bij scheikunde of een herkansbaar meetmoment bij Nederlands. “Ik snap dat ze dan voor de summatieve toets kiezen en het meetmoment overslaan. Leerlingen worden binnen het huidige onderwijssysteem beloond door cijfers en het wringt als je die stimulans maar bij één vak van hen ‘afpakt’.”
Formatief met cijfers
Daarom kiest Anke nu voor formatief lesgeven met cijfers. “Formatief gaat niet om het wel of geen cijfers. Het gaat om het leerproces van de leerling. Vanaf komend jaar sluiten mijn leerlingen een vaardigheid dus weer af met een cijfer. Maar wel na een heel procesmatig leertraject, waarin ze van al hun fouten kunnen leren.”
Formatief evalueren in de hele onderwijsstructuur
Het experiment bood Anke en haar collega’s de kans om kritisch naar hun onderwijs te kijken. “De dingen die werken nemen we mee naar volgend jaar en we laten de dingen los die in de praktijk (nog) niet werken. Als school gaan we een plan voor de lange termijn maken, zodat we formatief evalueren passend in onze hele onderwijsstructuur kunnen implementeren.”
Aan de slag?!
Wil jij ook een begin maken met formatief evalueren? Dit is de gouden tip van Anke: “Leer van je eigen fouten en luister naar de leerlingen, dan kom je vanzelf tot verbeterpunten”.
