Onderwijs in Finland: een kwestie van vertrouwen

Hoe ziet het onderwijs eruit zonder onderwijsinspectie? Wat gebeurt er wanneer leerlingen slechts tot hun 16^e leerplichtig zijn? In het najaar van 2016 brachten leraren van verschillende scholen een bezoek aan Finland om een kijkje te nemen in een ander onderwijssysteem. In dit artikel lees je over de basis van het Finse onderwijssysteem en hoe de leraren geïnspireerd zijn geraakt. Om het gesprek aan te gaan binnen je eigen school vind je hier ook verschillende praatplaten over eigenaarschap van leerlingen.

De opbouw van het Finse onderwijssysteem

Hoe ziet de route die leerlingen afleggen eruit in Finland? Anders dan in Nederland gaan Finse leerlingen tot en met hun 15^e naar het basisonderwijs. Leerlingen worden hier deels op leeftijd ingedeeld, maar ook op niveau. Vanaf hun 16^e zijn ze niet meer leerplichtig. Jongeren die een vervolgopleiding gaan volgen, maken zo bewust hun schoolkeuze. Omdat elke vervolgopleiding een toelating heeft, wordt al vroeg de verwachtingen tussen de leerling en de school afgestemd. Het vervolgonderwijs bestaat uit twee hoofdstromingen. Het middelbaar beroepsonderwijs of de bovenbouw van het algemeen voortgezet onderwijs, deze bereidt leerlingen voor op de universiteit.

Verantwoordelijkheid en eigenaarschap

Het Finse onderwijssysteem is gebaseerd op vertrouwen. Dit betekent dat er weinig controle plaatsvindt, zowel bij leerlingen als bij leraren. Zo is er geen onderwijsinspectie en zijn er geen functioneringsgesprekken of huiswerkcontroles. Het eigenaarschap en de verantwoordelijkheid liggen hierdoor bij de leerlingen, ouders en leraren. Alle verschillende actoren in het onderwijssysteem geven samen invulling aan het onderwijs, met als motivatie het gemeenschappelijke doel: goed onderwijs waarbij de leerling centraal staat.

Kunnen we hiermee het eigenaarschap van de leerlingen vergroten?

Het schoolbezoek in Finland heeft de leraren inzicht gegeven in een ander onderwijssysteem en aan het denken gezet hoe het eigenaarschap van leerlingen vergroot kan worden. Aan de hand van wat de leraren gezien en gehoord hebben, zou je op de ideale school onderstaande kenmerken kunnen herkennen: Leerlingen:

• Leerlingen hebben de mogelijkheid om binnen hun roosters eigen keuzes te maken (door middel van modules).
• Er worden doelen gesteld met de leerlingen en met ouders.
• De leerlingen zijn verantwoordelijk voor hun eigen leerproces; geen controle om de controle.
• De leerlingen werken samen, ook bij toetsing.
• Reflectie is een vast onderdeel van het leerproces.
• Leerlingen zijn bewust van het feit dat zij een onderdeel zijn van de maatschappij.

Leraren:

• De leraren werken samen; collega’s zijn niet alleen verantwoordelijk voor de vakinhoud.
• De samenwerking is gebaseerd op vertrouwen; de leidinggevende zit niet op de stoel van de docent.
• Leraren laten leerlingen inzien wat sterke en zwakke punten zijn.
• Leraren verbreden hun visie door bij collega’s (andere school) te gaan kijken.
• Kwaliteit van de leraren komt voort uit een kritische houding binnen de sectie.

Op zoek naar meer informatie over de schoolbezoeken in Finland? Lees het gehele verslag van de reis, georganiseerd in samenwerking met ICT&E. Geïnspireerd geraakt om een school te bezoeken? Gebruik deze checklisten voor een goede voorbereiding.