Alle mavoleerlingen in de bovenbouw van het Jan van Brabant College hebben sinds kort in hun rooster zeven tot acht persoonlijke leeruren staan. Voor elk uur kiezen ze bij welke docent ze gaan zitten werken. “Je moet zelf hulp vragen.”
Aanleiding
Zonder roosterprobleem was de pilot Persoonlijke leeruren nooit zo snel van de grond gekomen, concluderen afdelingsleider Frans Verhees en leraren Susan Bakker en Piet Smits. Drie jaar geleden maakte de mavo van het Jan van Brabant College in Helmond de stap naar digitaal werken. “Alle leerlingen kregen een laptop, maar dat is natuurlijk een middel en geen doel”, zegt Piet. “Ons doel is leerlingen te enthousiasmeren door ons onderwijs te personaliseren. Maar ja, wat willen we precies?”
Eerst een visie
De mavoafdeling besloot eerst een gezamenlijke visie te formuleren. Tijdens een werkbijeenkomst konden alle leden van het mavoteam aangeven wat zij in hun onderwijs belangrijke waarden vinden. De gemeenschappelijke noemer bleek te zitten bij eigenaarschap, zelfstandigheid en oplossingsgericht werken. “Toen hadden we dus drie kernwaarden, maar vervolgens stonden we opnieuw voor de vraag: en wat willen we dan?”, zegt Susan.
Acuut roosterprobleem
Op dat moment hielp het lot een handje: er was een acuut roosterprobleem. “Het komt erop neer dat wij onze bovenbouwleerlingen zoveel keuzes bieden dat we op schooldagen van normale lengte onvoldoende plekken in het rooster hebben”, zegt Frans. “Onze directeur kwam toen met de oplossing van keuzewerktijd. Door alle vakken een uur te laten inleveren, zouden we in het rooster een band van persoonlijke leeruren (PL-uren) kunnen maken waarin leerlingen onder begeleiding zelfstandig aan vakken werken.” Zo kunnen meer vakken ‘naast elkaar’ worden geroosterd en is meteen een eerste stap naar gepersonaliseerd leren gezet.
Eerste stap
Het mavoteam besloot de sprong te wagen. Na enkele maanden van voorbereiding (studiewijzers schrijven, ouders informeren, een digitaal inschrijfsysteem laten maken), ging de pilot in het nieuwe schooljaar van start. Alle mavo-3-leerlingen kregen acht persoonlijke leeruren, alle mavo-4-leerlingen zeven. Elk vak heeft een studieplanner waarin staat welke stof wanneer af moet zijn. Aan het begin van de week plannen leerlingen zelf wat ze in welk PL-uur willen doen en schrijven zich via de elo in bij een van de beschikbare leraren. Andersom kunnen die leraren tijdens PL-uren ook leerlingen bij zich roepen, bijvoorbeeld voor extra uitleg.
Geen huiswerk
Wat vinden mavo-4-leerlingen van de PL-uren? “Ik heb geen huiswerk meer omdat ik hier mijn werk kan maken en leren”, zegt Sander, die na school altijd druk is met zijn baantje en met voetbal. Ook Ishana vindt die extra huiswerktijd een voordeel. “Aan de andere kant heb je meer tussenuren omdat de PL-uren niet verschoven kunnen worden. En je moet voor één uur boeken meenemen voor drie of meer vakken.” Het zelfstandig werken vindt ze nog wel moeilijk: “Er is hulp, maar je moet zelf naar de leraar gaan.” Tom vindt dat geen punt: “Als je moeite hebt met een vak, kun je juist extra hulp vragen.”
Mazen
Ook al stond het team achter de visie, niet alles ging van een leien dakje. Deels had dat technische oorzaken. Sommige leerlingen wisten bijvoorbeeld handig gebruik te maken van mazen in het inschrijfsysteem voor de PL-uren. Zij schreven zich eerst in en vervolgens snel weer uit, waardoor de leraren geen zicht meer hadden op waar ze waren. Een organisatorische hobbel was dat er leerlingen gingen zwerven omdat de PL-uren verspreid door het gebouw plaatsvonden. “Gelukkig is dat allemaal op te lossen, maar het kleurde wel de ervaringen”, zegt Frans.
Stof verdelen
Wat leraren vooral lastig vinden, is dat ze hun klassen wekelijks een uur minder zien. Susan: “Je moet creatief zijn en goed nadenken hoe je de stof verdeelt. Zeker omdat wij in de les ook tijd inruimen voor huiswerk. Dan blijft er weinig over. Daarnaast is het wennen dat je niet altijd de regie hebt. Bij het ene vak speelt dat meer dan bij het andere. Geef je bijvoorbeeld veel praktijkopdrachten, dan is het vervelend als je een week later pas ontdekt dat zo’n praktijkopdracht in de PL-uren is mislukt. Natuurlijk moeten leerlingen zelf hulp vragen, maar dat doet niet iedereen van nature.”
Benutten
Op termijn zullen leerlingen gaan groeien in zelfstandigheid, eigenaarschap en oplossingsgericht werken, verwachten de leraren. Piet ziet nu echter al de eerste tekenen van ontwikkeling optreden, vooral in mavo-4. “Je ziet dat leerlingen gaan snappen hoe zij de PL-uren voor zichzelf kunnen benutten.” En ook al lukt dat andere leerlingen nog niet in diezelfde mate, ze zijn in elk geval actief met hun schoolwerk bezig.
Schoolbreed?
De komende jaren hopen de leraren dat wat er nu staat, zorgvuldig te kunnen gaan uitbouwen. Of de PL-uren een schoolbrede ontwikkeling worden, is nog niet duidelijk.
Wil je weten welke vragen en antwoorden er leven over eigenaarschap bij andere leraren? Ga naar Edualdo.nl.
Foto: een leerling op het Jan van Brabant College deelt zijn persoonlijke Leeruren in.
