Joost van Oort van het Sint-Joriscollege gaf het curriculum voor topsportleerlingen opnieuw vorm. Daarvoor gebruikte hij ‘backwards design’ en filmpjes die de rode draad van de stof lieten zien. Lees hoe dit ook de lessen van reguliere leerlingen heeft verrijkt.
Achter de feiten aan
In het schooljaar 2010/2011 werd het Sint-Joris één van de vier CTO’s (Centrum voor Topsport en Onderwijs) van Nederland. Op dat moment liepen de topsportleerlingen achter de feiten aan, ze misten lessen en waren steeds bezig met het inhalen van toetsen. Met de komst van het CTO werd de conclusie getrokken dat de leerlingen beter uit de klas gehaald konden worden. Joost werd gevraagd om het curriculum vorm te geven voor de havo- en vwo-leerlingen uit de bovenbouw die geschiedenis volgden. “Ga er maar vanuit dat je ze nauwelijks ziet”, dit was het uitgangspunt dat Joost van de schoolleiding meekreeg.
Welk doel kreeg je mee?
“Het doel was dat leerlingen hun eindexamen zouden halen, terwijl de topsport in hun week leidend bleef. Dit betekende dus dat leerlingen niet in de klas zouden zitten en minder tijd zouden hebben om te leren.”
Hoe heb je dit aangepakt?
“Ik ben gaan werken vanuit het principe van ‘backwards design’. Ik werkte altijd de hoofdstukken van de lesmethode door totdat het jaar om was. Ik heb het omgedraaid en ben juist vanuit de einddoelen gaan redeneren. Wat moet er echt gedaan zijn bij het eindpunt, in dit geval de eindexamens? Vervolgens ben ik terug gaan redeneren: wat moeten we in elk schooljaar, elke periode, elke les gedaan hebben om dit doel te bereiken?”
Hoe heb je bepaald wat de einddoelen zijn?
“Ik heb drie niveaus toegepast. Het eerste uitgangspunt was wat wettelijk vereist is. Hiervoor heb ik gekeken naar de eindtermen, de examensyllabus en de kerndoelen. Vervolgens heb ik bekeken wat mijn vak tot mijn vak maakt, wat definieert het vak geschiedenis? Wat vind ik dat mijn leerlingen moeten kunnen? En als laatste heb ik gekeken naar mijn persoonlijke voorkeuren: wat vind ik nou belangrijk dat ik leerlingen meegeef? Dit kan zowel over vaardigheden als over inhoud gaan.”
Nadat je deze einddoelen had opgesteld, ben je het curriculum gaan invullen. Hoe heb je dat aangepakt?
“De einddoelen heb ik opgesplitst in twee jaar voor havo en drie jaar voor vwo. Voor havo bepaal je dan bijvoorbeeld wat je aan het eind van het 4e en 5e leerjaar gedaan wil hebben. Daarna ga je de einddoelen per jaar opsplitsen in periodes, die splits je vervolgens weer totdat je voor elke les concreet doelen hebt staan.”
Hoe ben je toen de lesstof gaan invullen voor de topsportleerlingen?
“Topsportleerlingen hebben weinig tijd, ik kwam tot de conclusie dat het voor hen van belang was dat zij de rode draad en de deelonderwerpen zagen. Hiervoor ben ik tekst gaan inspreken bij PowerPoint-presentaties en deze heb ik als filmpjes op YouTube gezet. Dit platform is ook mobiel makkelijk toegankelijk. Bij leerlingen sloeg het meteen aan. Een jongen uit 5 havo zei bijvoorbeeld: ‘ik heb het gevoel alsof je naast me op de bank zit’.”
Hoe zijn je reguliere lessen eruit gaan zien nadat je de filmpjes bent gaan gebruiken?
“De instructietijd is van circa 30 minuten naar 8 minuten gegaan. De leerlingen kunnen nu zelf bepalen wanneer ze de filmpjes bekijken en daarnaast krijgen alle leerlingen nu de kans om de filmpjes bij plaatjes, modellen en kaarten zo vaak terug te spoelen, te pauzeren of door te spoelen als zij zelf willen.”
Hoe heeft dit voor verrijking gezorgd?
“Dankzij de filmpjes met instructies houd ik in de reguliere lessen tijd over voor verdieping. Geschiedenis gaat voor mij over mensen, over groepen en wat voor keuzes ze maken. Een onderwerp als de islam levert bijvoorbeeld veel discussie op. Nu hebben we tijd om in gesprek te gaan. De verandering van mijn onderwijs heeft voor een enorme verrijking van mijn onderwijs gezorgd. Het is een eyeopener geweest hoe je dit kan doen door het schrappen van dingen in het boek die we helemaal niet hoeven te doen en door het maken van de filmpjes.”
Hoe ben je dit proces aangegaan?
“Door gewoon wat te gaan doen werd het grote plaatje langzaamaan zichtbaar voor mij. Pas aan het eind had ik door wat ik eigenlijk aan het doen was. Tijdens het eerste schooljaar dat ik zo werkte, kreeg ik de inhoud geleidelijk aan in de vingers. Zo kon ik in de reguliere lessen steeds beter accenten aanbrengen. Vanuit het CTO-project kregen we ontwikkeluren. Daarnaast heb ik regelmatig overlegd met leraren van andere zaakvakken. Een belangrijke tip is om ook leerlingen te vragen wat ze van de oplossingen vinden.”
Waar staan jullie nu?
“Voor de leerlingen ligt er nu een heel duidelijke basis. Zij kunnen het eindexamen halen zonder een les te volgen, zolang ze het programma met de leerdoelen maar volgen. Wat betreft kennisinhoud zijn we daarmee klaar.”
Eigen YouTube-kanaal
Niet alleen Joosts leerlingen waren enthousiast, ook leerlingen en zelfs leraren van andere scholen zijn de filmpjes van Joost gaan gebruiken en delen. Inmiddels zijn er 30.000 mensen geabonneerd op het YouTube-kanaal van Joost, JORTgeschiedenis, en zijn filmpjes zijn miljoenen keer bekeken. Er kwam zelfs media-aandacht: het Eindhovens Dagblad liet mooi zien wat leerlingen uit zijn klassen hieraan hebben, er was aandacht van RTL Nieuws, het NOS-Journaal en hij zat aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk tijdens een item over ‘flipping the classroom’ van De Wereld Draait Door.
Foto: Docent Joost kijkt samen met zijn leerlingen naar het YouTube-kanaal JORTgeschiedenis.
