Is de stap naar zelfregulatie van leerlingen over het leerproces wel mogelijk voor tieners aangezien hun brein nog volop in ontwikkeling is? Met die vraag stapte het Scala College naar de Kennisrotonde. Bekijk het antwoord.
Wetenschappelijke onderbouwing
Docent Nelleke van der Meer: “Als school willen we de leerlingen keuzevrijheid geven. Sommige leraren hadden er echter bedenkingen bij of leerlingen die verantwoordelijkheid wel aankunnen. Kunnen zij wel zelfgestuurd leergedrag laten zien? Hun lichaam en cognitieve vermogen zijn immers nog volop in ontwikkeling.” De discussie binnen het team was genoeg aanleiding om de Kennisrotonde in te schakelen. 
Wetenschappelijke onderbouwing voor een te maken verandering kan een belangrijke stap voorwaarts betekenen voor het draagvlak van je team.
Literatuurstudie
Christa Teurlings, zelfstandig onderzoeker, heeft in opdracht van de Kennisrotonde een literatuurstudie gedaan naar het thema. De literatuurstudie bevestigt dat het brein gedurende de tienertijd en adolescentie nog volop in ontwikkeling is. Hier volgt het korte antwoord:
“Of leerlingen die zelfsturing aankunnen, hangt onder meer af van hun kennis, ervaring en leeftijd. Bij veel tieners is volledig zelfstandig leergedrag (nog) niet ten volle waar te maken. De hersenfuncties die voor dit leergedrag nodig zijn, zijn nog in ontwikkeling. Zelfregulatie kan wel worden geleerd door directe instructie, door gepaste feedback, door leerlingen te inspireren en uit te dagen, en door de sturing langzaamaan aan hen over te dragen. Een motiverende rol van de docent is daarbij een noodzakelijke voorwaarde.”
Bekijk de volledige literatuurstudie
Effectief
De volgende factoren blijken zelfgestuurd leren effectief te bevorderen:
- Expliciete instructie van cognitieve en metacognitieve strategieën geïntegreerd in de vakken.
- Geleidelijke overgang van externe regulatie door docent naar zelfregulatie door leerling.
- Stimuleren van hardop denken door de leerlingen en het gesprek met hen aangaan over leren, leerprocessen en het vergaren van kennis.
- Aanwezigheid van een emotioneel ondersteunende omgeving van aanmoediging en veiligheid.
Onderdeel van onderwijsontwikkeling
Nelleke: “Het antwoord van de Kennisrotonde wordt nu onderdeel van onze onderwijsontwikkeling. Niet alleen de inhoud en manier van aanbieden van de vakken wordt anders. Ook onze begeleiding naar meer zelfgestuurd leren gaat expliciet aandacht krijgen.”
Praktijkonderzoek
“Zelfregulatie is een heel belangrijk maar ingewikkeld onderwerp. Wil je zicht krijgen op wat er gebeurt in het hoofd van je leerlingen dan kan onderzoek in je eigen praktijk heel nuttig zijn”, zegt Christa. Vanuit die gedachte moedigt ze praktijkonderzoek aan. “Het is goed als docenten vanuit een onderzoekende houding kijken naar hun werk. Stel jezelf vragen als: wat doe ik als docent? Wat doet een leerling daarop als reactie, wat wil ik eigenlijk bereiken en heeft het effect wat ik doe?”
Meer lezen over onderzoek
- “Wil je gemotiveerde leerlingen? Zorg dat ze leerwinst ervaren”
- Met deze tool meet je de motivatie van jouw leerlingen
Meer lezen over zelfregulering
Wil je ook betrokkenen meenemen in een verandering in je school? Bekijk dan deze tips uit de routekaart veranderaanpak of bekijk alle fases uit het veranderproces.
